داستان عاشقانهاصلی و کرم

قبر عاشق و معشوق تبریز " اصلی و کرم " در محله قراملک

داستان اصلي و كرم از افسانه هايي است كه ريشه در سرزمين آذربايجان دارد و در ايل قشقايي نيز به طور ناقص به صورت شفاهي و عاميانه نقل شده است. در ايل قشقايي از دير باز عاشقان داستان عشق كرم به اصلي كه دختر يك كشيش ارمني است را روايت كرده اند . اما چون متون مكتوبي در اين رابطه نبوده اين داستان بصورت ناقص وبيشتر به صورت نظم بيان ميشده است.توجه عزيزان را به اين داستان جلب ميكنم .
در شهر گنجه كه سبـز و كهنسال بود اربابي عادل و باخدا به اسم" زياد خان" بود كه فرزندي نداشت. او بارعيت از هر كيش و مذهبي كه بودند مهربان بود و حتي خزانه داري داشت مسيحي به نام " قارا كشيش" كه چون دوچشم خويش از او مطمئن بود. ازبختِ بد ِروزگار او نيز فرزندي نداشت.
روزي دومرد سفره اي دل مي گشايند و عهد مي بندند كه اگر خدا آنان را به آرزوهاشان برساند و صاحب فرزندي شوند و يكي دختر باشد و ديگري پسر آنها را به عقد هم در آوَرَند. دعاهاشان مستجاب مي گردد و بعد از نه ماه و نه روز هركدام صاحب فرزندي مي شوند. زياد خان صاحب پسري به نام " محمود " مي گردد و قارا كشيش صاحب دختري به اسم مريم.

آنان دور ازچشم هم بزرگ مي شوند و محمود به مكتب مي رود و مريم پيش پدرش به در س و مشق مي پردازد. پانزده سالشان مي شود و براي يكبار هم شده همديگر را نمي بينند.
روزي محمود هوس شكار كرده و با لله اش" صوفي " از كوچه باغي مي گذشت كه شاهين از شانه اش پر مي گيرد و در هواي صيد پرنده اي سوي باغي مي رود و محمود هم به دنبال اش كه ببيند كجا رفت.
محمود خود را به باغ مي رساند و وقتي شاهين را رو شانه ي دختري مي بيند و نگاهشان درهم گره مي خورَد ، محمود از اصل اش مي پرسد و او مي گويد :
" اصل ام از تبار زيبايان و قبله ام قبله ي نور و يك عالم از قبيله ي شما جدا. مريم هستم دختر قارا كشيش." كَرَم "كن و بيا شاهين خود ببر !"
محمود مي گويد : << از اين به بعد تو ا" اصلي " باش و من " كَرَم ".>>
كرَم انگشتري اش را به اصلي و اصلي هم دستمال ابريشمي اش را به كَرَم مي دهد.
كرم تا باشاهين اش از باغ بيرون مي آيد ، مدهوش و بي طاقت از از پا مي افتد و " صوفي " مي شتابد تا ببيند چه خبر است كه مي فهمد درد عشق به جان اش افتاده است.
كَرَم به صوفي مي گويد :

" چشمانش در روشني، ستاره هاي آسمان بود و شرر هاي نگاهش شعله ي آتش داشت.آتش عشقش در جانم گرفت و اين تب مرا خواهد كشت."
كَرَم در بستر بيماري مي افتد و هر حكيمي كه به بالين اش مي آيد چاره ي دردمندي اش را دوايي نمي يابد.
طبيبان در درمان اش عاجزمي شوند و اما پيرزني عارف ، از درد عشق مي گويد. صوفي هم كه تا حالا مُهرِ سكوت برلب زده بود به ناچار، پرده از راز عشق او برمي دارد.
زياد خان ، قارا كشيش را فرا مي خواند و مي گويد :
" بي آنكه ما درفكرش باشيم ، تقدير كار خودرا كرده است. عشق مريم ، آرام و قراراز محمود گرفته و حالا وقتش است كه به عهد و پيمان خود عمل كنيم."
قارا كشيش از اين حرف برآشفته شده و مي گويد:
" ميداني كه كار محالي است ! شما مسلمانيد و ما ارمني. دين و آيين ما فرق مي كند."
زيادخان از اين حرف يكّه خورد و گفت :
" ارمني و مسلمان كدامه ؟ همه بنده ي خداييم و هر كاري راهي دارد. مرد است و عهدش !"
قارا كشيش مهلتي سه ماهه خواست كه سورو سات عروسي را جور كند و مژده به كَرَم بردند كارها روبه راه است."
سرِسه ماه ، كرم از كابوسي شبانه برخاست و افتاد به گريه و زاري و تا پدر ومادرش آمدند گفت :
" خوابي ديدم كه بد جوري مرا ترساند. ديدم طوفان شده و اصلي اسير گرد و غبار ، مرتب ازمن دور مي شود. در جايي بودم كه درختان شكسته بودند و باغها همه ويران. هيچ جا و مكاني برايم آشنا نبود."

صبح كه شد رفت اصلي را ببيند وداخل ِباغ ، دختري ديد كه فكر كرد اصلي است و شعري برايش خواند. اما دختره كه روبرگرداند ديد اصلي نيست و وقتي از زبان اوشنيد كه شبانه از اينجا گريخته اند طنين ساز و نوايشگوش فلك را پر كرد :
" برف كوها آب و آبها سيل شود و زمين را در خودببلعد كه در چشمانم ، عالَم همه تيره است. مي تقدير و ساقيِ فلك در گردش و بزمند و اين باده بر ما نوش باد. غمخوارم باشيد و برايم دعا كنيد كه شاهين نازنينم را از آشيان يده اند. من دنبالش مي روم و اما اين سفررا آيا برگشتي نيز خواهد بود ؟ "
پدر هرچه اصرار و التماس كرد از سفر بازنمانْد وو رفت كه ازمادرش " قمر بانو " حلاليت بخواهد.
لحظه ي وداع بود و صوفي و كرم آماده ي راه. آنها گاهي تند و گاهي آرام مي رفتند و نه شب حاليشان بود و نه روز كه كه روزي از كارواني سراغ گرفته و فهميدند كه قارا كشيش و عائله اش در گرجستان اند. در راه به دسته اي درنا برخوردند كه دل آسمان را پركرده و مي رفتند طرف " گنجه " كه كَرَم با ساز ونوا از شورعشق اش با آنها سخن ها گفت.
به گرجستان كه رسيدند خبر كشيش را از " تفليس " گرفتند. نزديكي هاي تفليس بودند كه كنار رود" كور چاي " به عده اي جوان برخورده و آنها وقتي گوش به ساز و آواز كرم دادند نشاني كشيش را از او دريغ نداشتند.
كشيش كه از ديدن كرم جا خورده بود گفت :
" از كاري كه كرده ام پشيمانم. اصلي آنقدر ازدوري تو دررنج است كه لحظه اي آرام نمي گيرد."
اصلي و كرم همديگر را ديدند و و قتي شرح عشق و فراق گفتند كرم گفت :
" فردا به عقد هم درخواهيم آمد و چقدر مسرورم فقط خدا مي داند !"
كرم و صوفي شب را آرام و مطمئن مي خوابند و اما شبانه ، باز كشيش ، اصلي را زوركي با خود مي برد.

سحرگاهان كه كرم مي فهمد باز رودست خورده است از راه و بيراه مي روند كه شايد خبري ازآنها بگيرند. كرم لباس خنياگري به تن داشت به هر جا كه مي رسيد ساز و نوايش را كوك كرده و از دلداده ي دلبندش مي پرسيد.
صوفي و كرم ردپاي آانها را از شهرهاي " قارص "و " وان " مي گيرند و تا مي پرسند مي گويند كه تازه راه افتاده اند.
اما بشنويم از كشيش كه به " قيصريه " مي رسد و از پاشاي آنجا امان مي خواهد و از او قول مي گيرد كه نشاني او وخانواده اش ، مخفي بمانَد.
كرم و صوفي سرگشته و آواره ي شهرهاهستند و هيچ خبري از اصلي ندارند كه روزي در گردنه اي گير افتاده و مرگ را درجلوي چشمان خود مي بينند. برف و بوران كم مانده بود آنها را از بين ببرد كه ناگهان ، يك مرد نوراني مي بينند كه از مِه در آمد ه وبه آنها مي گويد :
" غم نخوريد و چشمانتان را يك لحظه ببنديد."
آنها تا چشم بر هم مي زنند خود را در محلي باصفا ديده و هر چقدر مي جويند خبري از آن مرد نوراني نمي يابند. در اين هنگام يك آهوي زخمي ، هراسان و گريزان خود را به كَرَم مي رسانَد و كرم اورا پناه داده و از تير رس صياد دورش مي كند و باز به همراه صوفي راه مي افتند. بين راه به قبرستاني مي رسند و كرم ، كله ي خشكيده اي مي بيند و با او راز دل مي گويد. همانطور كه با دشتها ، كوهها ، و چشمه ها درد دل مي كرد. مي رسند به " ارزروم " و مي فهمند كه كشيش و خانواده اش در قيصريه اند.
دشت و دمن سر سبـز بود و نوعروسان و دختران در گشت و گذار و خنده هاشان با غمزه و عشوه آميخته. كرم كه غبار و خستگيِ راه به تن اش بود و لباسهاي مندرس و زلفان بلندش با ريش و پشم صورتش قاطي شده بود ، به همراه صوفي در كوچه باغهاي قيصريه بودند كه بگو بخند نازنينان اورا متوجه آنها نمود و ناگاه در ميان آنان "اصلي " را ديد. در نگاه اول اصلي اورا نشناخت و اما به يكباره فهميد كه اوست و مدهوش بر زمين افتاد. وقتي به خود آمد و از آن خنياگر خبر گرفت گفتند : " ژنده پوشي بود كه از در باغ رانديمش. "

كرم كه سوگلي اش را باز يافته بود رو به حمام و بازار قيصريه نهاد و با ظاهري آراسته و لباسهايي فاخر ، برگشت منزل كشيش و با اين بهانه كه درد دندان دارد مادر اصلي او را به خانه راه داد و از دخترش خواست سرِ او را بر زانوان اش بگيرد تا دندان او را اگر كشيدني است بكشد و اگر مرهمي مي خواهد دوا و درمان كند. اصلي هم بي آن كه به رويش بياورد چنين كرد و اما از احوال آنان حالي اش شد كه اين بايد كَرَم باشد. مادر اصلي گفت :
" تو دردت چيزديگري است و دندان را بهانه كرده اي. اما نوشداروي تو پيش من است و همين حالا بر مي گردم. "
مادر اصلي سراسيمه از خانه بيرون زد و رفت كليسا كه قاراكشيش را خبر كند. اصلي و كرم تنها ماندند و از عشق و دلدادگي آنقدر گفتند و گفتند كه زار گريستند و آخر سر " اصلي " گفت :
" حكم است كه سر از گردنت بزنند و اما من نامه اي به سليمان پاشا مي نويسم و در آن از عشق سوزان خود و سرنوشت تلخي كه داشتيم سخن مي گويم. او شاعر است و شايد كه عشق را بفهمد. "
اصلي نامه اش را تازه تمام كرده بود كه فرّاش هاي پاشا سر رسيده و اورا كت بسته بردند به قصر قيصريه. سليمان پاشا كه به قارا كشيش قول داده بود كرم رابخاطر مزاحمت به ناموش او مجازات كند تا نامه ي اصلي را ديد و خواند ، درنگي كرد و گفت :" ماجرا را ازاوّل بگو كه من خوب بفهمم."
كرم كه همه را گفت پاشا خواست امتحان اش كند و پرسيد :
" مگر قحطي دختر بود كه زمين و زمان را به دنبالش تا اينجا آمده اي ؟"
كرم هم در پاسخ ، بانغمه ي ساز و نواي سحر انگيزش چنين گفت :
" اي سروران ، اي حضرات من از راه عشق ، خود هزاران بار برگشته ام و اما دل ، برنمي گردد. آتش شوري در دلم افتاده كه من از بيم آن مي گريزم و اما دل با لهيب شعله هايش مي آميزد و هيچ ترسي ندارد. گناه من نيست ، گناه دل است !"
پاشا خواهري داشت " ساناز" نام و خيلي باتدبير. از پاشا خواست كه به او نيز فرصتي دهد تا اين خنياگر عاشق را بيازمايد.
او دسته اي دختر و نوعروس با قد و قواره ي يكسان و لباسهاي همسان آماده كرد وبه قصر آوردكه اصلي نيز بين آنها بود. چهره ي دختران همه پوشيده بود و چشمان كرم بسته و يك به يك از جلو او مي گذشتند و او در ميان تعجب همگان، بانغمه و نوا و الهام غيبي ، نام و رسمشان را يك به يك مي گفت و نوبت اصلي كه شد اورا هم شناخت. همه احسن و بارك الله گفتند و نوبت رسيد به امتحاني ديگر. اورا به گورستاني بردند كه مردم پشت ميّت به نماز ايستاده بودند و از كرم خواستند كه نماز ميّت را تو بخوان. كرم به نماز ايستاده و گفت :
" حالا من نماز زنده ها را بخوانم يانماز مُرده را ؟ "
سليمان پاشا و وزير و اعيان همه يكصدا آفرين گفتند. كرم فهميده بود مرده اي در كار نيست و آن مرد كفن شده زنده اي بيش نيست و سوگواري ها همه ساختگي اند.
ساناز از پاشا خواست كه هر چه زودتر ترتيب عروسي اصلي و كرم را بدهد كه اين همه جور و ظلم بر عاشقان روا نيست. پاشا به كشيش گفت اين عروسي بايد سر بگيرد و كشيش نيز باروي خوش پذيرفت و اما مهلتي سه روزه خواست. او باز شبانه گريخت و كرم از نو ، آواره اي غريب كه به دنبال اش تا شهر حلب رفت. كشيش كه مي دانست كرم دست بردار نيست و باز خواهد آمد اين بار تصميم گرفت كه تار سيدن كرم ، اصلي را شوهر دهد و خيال اش تخت شود كه او هم از اين گريزها و سفرها ، تا بخواهي خسته و آزرده بود.
كرم در حلب مي گشت و با ساز خود در قهوه خانه ها و ميدان ها مي نواخت و مي خواند كه روزي " گولخان " يكي از سردارهاي پاشا از ساز و آواز او خوش اش آمد و او را چند روزي در خانه مهمان كرد. از شنيدن سرنوشت اش حالي به حالي شد و سوگند خورد كه اگر سوگلي اش اينجا باشد حتما اورا به دلداده اش خواهد رسانيد. از پيرزني مكّار خواست كه از زنده و مرده ي اصلي خبر بياورد وهزار درهم طلا بگيرد. تا كه روزي پيرزن خبر آورد و گفت :
" اگر ديربجنبيد كار از كار گذشته و اصلي را شوهر خواهند داد. "
گولخان پيش پاشا ي حلب رفت و حكايت اصلي و كرم كه گفت يك ديوان عدالت تشكيل گرديد و بعد از شور و م ، رأي به وصال عاشقان دادند. قارا كشيش اما مهلتي يكروزه خواست كه پاشا گفت :
" اصلي امشب را در قصر مي ماند و تو نيز فقط فردا را فرصت داري كه سورو سات عروسي را جوركني !"
قارا كشيش ، كه در آيين اش تعصب داشت به مكر و جادو ، يك لباس سرخ عروسي حاضر كرد و فردا ، رفت به قصر و ضمن ابراز شادي ، از دخترش خواست كه لباس عروسي را به تن كند كه همين امشب عروس خواهد شد.
به امر پاشا عروسي سر گرفت و و وقتي اصلي و كرم به حجله مي رفتند از خوشبختي و خوشحالي در پوست خود نمي گنجيدند. عاشقان در حجله بودند كه اصلي گفت :
" پدرم سفارش كرده كه دگمه هاي لباسم راحتما تو بازكني !"
كرم اما هر چه كرد دگمه ها باز نشد كه نشد. با سِحرِ سازو نوايش التماس به درگاه حق برد و از دگمه ها يكي باز شد و اما تا دگمه ي بعدي راخواست باز كند دگمه ي فبلي چفت شد. ساعتها با دگمه ها ور رفت و فقط يك دگمه مانده بود بازش كند كه آتشي جست و به سينه ي كرم افتاد. كرم در شعله اش سوخت و با فغان اصلي ، مادرش به به اتاق زفاف آمد و ديد كه از كرم جز خاكستري بر جا نمانده است و فوري ، خبر به كشيش برد.
چهل روز و چهل شب ، اصلي از كنار خاكسترها ي كرم جُم نخورد و فقط يكسر گريست. چهل و يكمين روز ، گيسوان اش را جارو كرد و خاكستر ها را داشت جمع مي نمود كه آتش زير خاكستر ، زلفانش را شعله وركرد و او هم به يكباره سوخت و خاكستر شد. خبر كه در شهر حلب پيچيد دل ها همه محزون شد و به دستور پاشا ، قارا كشيش و زن اش را بخاطر طلسمي كه كرده بودند گردن زدند.
خاكسترهاي اصلي و كرم را نيز در صندوقچه اي ريخته و در جايي مصفا به خاك سپردند. گنبدي از طلا نيز بر مزارشان ساختند و زيارتگاه دلهاي باصفا گرديد.
روايت اين است كه تا صوفي زنده بود ، مجاور آن آرامگاه بود. آرامگاه عاشقان

برگرفته از قارقارئشئخ

شعر های ترکی اصلی وکرم

عرشه چیخیبدی فریادیم، الیمنن گئتدی مورادیم، یانیرام، اصلیم، یانیرام! الوو تپه دن دیرناغا کرمی بورودو. اصلینین داد فریادینا جاماات تؤکولوب گلدی. هامیدان قاباق اصلینین تای-توشلاری ایچرییه دولوشدولار. آنجاق کرمین آلووونو سؤندورمک موم اولمادی. تامام یانیب کول اولدو. اصلی پریشان ساچلارینی سینه ساز ائله ییب، گؤز یاشینی تؤکه-تؤکه گؤرک قیزلارا نه دئدی: باخین، قیزلار، منیم موشکول حالیما، یاندی کرم، سالدی منی بو درده. ایدی قامتیمی بوکدو بئلیمی یاندی کرم، سالدی منی بو درده. بیزه هاقدان بیر عینایت اولورمو. ماجرامیز خوش روایت اولورمو؟ مده گؤروشمک قیسمت اولورمو؟ یاندی کرم، سالدی منی بو درده. من اصلییم، ایتیرمیشم مردیمی، بولبول اوچوب، خار آلیبدی یوردومو، اچین مزارینی، گؤروم اوزونو، یاندی کرم، سالدی منی بو درده. سؤز تامام اولدو. قیزلار پاشایا خبره قاچماقدا اولسونلار، اصلی ده تک- تنها آغلاماقدا، ائشیت کئشیشدن. کئشیش آروادینی چاغیریب دئدی: - گئت، کرمدن بیر خبر بیل. گرک او، یانیب کول اولا. کئشیشین آروادی قاچا-قاچا اؤزونو یئتیریب، بیر تهر پنجره دن اصلینی سسله دی. اصلی گؤردو گلن آناسیدی، گلدی پنجره یه. آناسی خبر آلدی - قیزیم، نییه آغلاییرسان؟ یوخسا کرم سنی آلدادیب قاچیب؟ اناسی بئله دئینده اصلی کرمین سازینی گؤتوروب، گؤرک آناسینا نه جاواب وئرجک:

اللاه سیزه وئرسین بلالار، آنا، انا، کرم یاندی دئیین آغلارام! قان آغلاییر باغدا گوللر، لاله لر، انا، کرم یاندی دئیین آغلارام! منی آغلار قویدوز جاوان واختیمدا، قارالار یازدینیز منیم باختیمدا، اتام تارمار اولسون تاجی-تاختیندا انا، کرم یاندی دئیین آغلارام! گؤدک ائتدیز سیز اصلینین دیلینی، بولبول اولان بوراخارمی گولونو گؤزومله گؤرورم کرم کولونو، انا، کرم یاندی دئیین آغلارام! اصلی بونو دئییب، کرمین کولونو اوووجلاییب، باشینا تؤکدو. سن دئمه کولون ایچینده هله قور قالیبمیش اصلینین ساچی اود آلدی. آناسی اونو سؤندورمک اوچون قاپییا قاچدی کی، ایچری گیرسین. اصلی تئز قاپینی دالدان باغلادی. کئشیشین آروادی قیشقیردی. هامی تؤکولدو گلدی. نه قدر ائله دیلر قاپینی آچا بیلمه دیلر اصلی ده یانیب کول اولدو، کرمین کولونه قاریشدی. پاشا کئشیشین ده، آروادی نین دا تقصیرینی اوزوندن اوخویاندان سونرا هر ایکیسی نین بوینونو ووردوردو. کرم ایله اصلی نین کولونو ساندیغا ییغدیلار. قیرخ گون، قیرخ گئجه یاس ساخلاییب، کولو بیر قبیرده باسدیردیلار، اوستونده ده بیر گونبز تیکدیردیلر. صوفی ده اؤلونجه بو گونبزده موسوور قالدی.

داستان اصلی وکرم